ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย ร.แลงกาต์ ชาญวิทย์ เกษตรศิริ วิกัลย์ พงศ์พนิตานนท์

ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย  ร.แลงกาต์  ชาญวิทย์ เกษตรศิริ วิกัลย์ พงศ์พนิตานนท์ สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์พ.ศ. ๒๕๒๖ มี ๔๘๐ หน้า
   เมืองไทยเข้าสู่ยุคสมัยใหม่เมื่อไดคำตอบก็คือเมื่อเริ่มมีการปฎิรูปประเทศ การปฎิรูปนี้เริ่มตั้งแต่สมัยรัชกาลที่4 (พ.ศ.2394-2411)
   ร. แลงกาต์ ได้ใช้เอกสารหลักฐานทางประวัติศาสตร์สำคัญๆ นอกไปจากหลักฐานในทางกฎหมายเอง ด้วยความสามารถทางภาษาไทย และเข้าใจภาษาไทยโบราณอย่างดี จึงสามารถใช้ความรู้ ความสามารถ ในการขุดค้น อธิบายกฎหมายอย่างน่าทึ่ง ดุจเดียวกับยอร์ช เซเดส์ มีความสามารถในการศึกษาศิลาจารึกไทย ก่อนที่ ร.แลงกาต์ จะได้เขียนตำรา หรือเอกสารประวัติศาสตร์กฎหมายนี้

นายปรีดี พนมยงค์ ผู้ประสาธน์การมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์ และการเมือง ได้มอบให้ ร. แลงกาต์ ชำระกฎหมายตราสามดวง หรือประมวลกฎหมายรัชกาลที่ 1 พร้อมกับเป็นบรรณาธิการจัดพิมพ์ กลายเป็นฉบับมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์ และการเมือง ที่ถือว่าเป็นมาตรฐานดีที่สุด ที่มีอยู่ในขณะนี้ ประกอบกับ ร.แลงกาต์เข้ามาเป็นที่ปรึกษาทางกฎหมายของรัฐบาลไทย ขณะประเทศไทยกำลังปฎิรูประบบกฎหมาย และจัดทำประมวลกฎหมาย ดังนั้น ความรู้ที่ปรากฏในเอกสารประวัติศาสตร์กฎหมายไทย ร.แลงกาต์ จึงเป็นการแสดงออกถึงความรู้ของนักวิชาการ ที่ศึกษาประวัติศาสตร์กฎหมายมาเป็นอย่างดี กับความรู้ของผู้ปฏิบัติงานนิติศาสตร์ ที่ผ่านการจัดทำประมวลกฎหมายสมัยใหม่ ประสานเข้าด้วยกัน และเผยแพร่ในการให้การศึกษาแก่ผู้เรียน ผลในฐานะที่เป็นสื่อการเรียนการสอน อันผ่านการทดสอบ ให้ความรู้ผ่านการจัดพิมพ์ครั้งต่างๆ และปรับปรุงในการจัดพิมพ์ครั้งต่อมา ทำให้ตำราประวัติศาสตร์กฎหมายนี้ดำรงทรงคุณค่ายิ่งขึ้น

ประวัติศาสตร์กฎหมายของ ร. แลงกาต์ มิได้อธิบายเพียงพระธรรมศาสตร์ที่เลิกใช้แล้ว แต่ยังได้อธิบายถึงอิทธิพลตกค้างทางความคิด และวัฒนธรรมกฎหมาย และขยายความต่อถึงการรับอิทธิพลกฎหมายตะวันตก ทั้งเปรียบเทียบความเป็นมา หรือกระบวนทัศน์นั้นในส่วนที่พึงเปรียบเทียบ หรือพึงตั้งข้อสังเกต ผลงานนี้ จึงเป็นผลงานสำคัญในฉบับภาษาไทย ที่เป็นงานคลาสสิก ดุจเดียวกับผลงานประมวลกฎหมายรัชกาลที่ 1 หรือกฎหมายตราสามดวง ควรแก่การศึกษาของนักนิติศาสตร์ และรวมถึงผู้ศึกษาด้านไทยศึกษาทั่วไปด้วย จิตร ภูมิศักดิ์ ได้อ้างงานนี้ เรื่องกฎหมายที่ดินในงานของจิตร แม้จะด้วยจุดยืนที่แตกต่างกันก็ตาม ผลงานสำคัญของ ร.แลงกาต์เรื่องนี้ จึงเป็นประภาคารทางปัญญา ที่สะท้อนภูมิปัญญาไทย และวิเคราะห์วิธีการรับวัฒนธรรมความรู้อื่นของคนไทย ด้วยวิธีของคนไทย ที่มีกระบวนการระยะผ่าน และปรับปรนมาเป็นของตนอย่างเหมาะสม

ที่มา : วิทยากร เชียงกูล ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยสังคมศาสตร์ ม.รังสิต

ประวัติศาสตร์กฎหมายไทย ของ ร. แลงกาต์ เล่มนี้ เป็นงานค้นคว้าทางวิชาการที่สมบูรณ์แบบที่สุดเล่มหนึ่ง ทั้งนี้ผู้เขียนได้ค้นคว้าและตรวจสอบเอกสารเก่าอย่างละเอียดถี่ถ้วน เป็นการทำงานวิชาการจากหลักฐานขั้นต้นมากกว่าพึ่งหลักฐานขั้นสองแต่เพียงอย่างเดียว ดังที่เราเห็นในงานประเภทเดียวกันของท่าน ถ้าจะกล่าวโดยย่องานของแลงกาต์ชุดนี้มีจุดเด่นอยู่ 2 ประการคือ หนึ่งเป็นงานทางวิชาการที่สะท้อนให้เห็นการใช้หลักฐานเอกสารเกาอย่างมีประสิทธิภาพ การวิเคราะห์จากเอกสารเก่านี้ทำในมุมกว้างด้วยการวางพื้นฐานเปรียบเทียบและตัวอย่างจากสังคมอื่นๆ และเป็นการวิเคราะห์ที่เปิดทางให้มีการค้นคว้า ตั้งคำถาม และสร้างเสริมวิชาการต่อไปอีก มิได้เป็นการพูดถึงปัญหาที่มีลักษณะหยุดนิ่ง หรือทำให้เกิดการยุติตายตัวทางวิชาการแต่อย่างใด
   
    สอง งานของแลงกาต์เป็นพื้นฐานของการเข้าใจสังคมไทยในอดีตอย่างดี มีลักษณะของการปูพื้นเพื่อการศึกษาสังคมและเศรษฐกิจของไทย ฉะนั้น งานนี้ก็น่าจะเป็นบันใดขั้นแรกขั้นหนึ่งของนักวิชาการไทยปัจจุบัน ที่พยายามใฝ่หาแนวทางในการศึกษาประวัติศาสตร์สังคมและเศรษฐกิจเพื่อหลีกเลี่ยงประวัติศาสตร์การเมืองประเภทคับแคบ...(บางส่วนจากคำนำ)