ปาจารยสาร ปีที่ 51 ฉบับที่ 1 มกราคม – เมษายน 2565 ฉบับเจ้าฟ้าผู้อาภัพ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต

  เมืองไทยนั้น อิทธิพลหลายอย่างมาจากชมพูทวีป ไม่ใช่พุทธอย่างเดียว รวมถึงไสยศาสตร์ต่าง ๆ ด้วย เมื่อรัชกาลที่ 6 สวรรคต น้องคนถัดไป ก็ต้องเป็นกรมพระนครสวรรค์ เพราะว่าทูลกระหม่อมจักรพงษ์ฯ ก็สิ้นแล้ว ทูลกระหม่อมอัษฎางค์ ก็สิ้นแล้ว แม้กระทั่งทูลกระหม่อมติ๋ว (กรมขุนเพชรบูรณ์) ก็สิ้นแล้ว เหลือเจ้าฟ้าประชาธิปก ซึ่งตอนนั้นเป็นกรมขุนสุโขทัยฯ

เจ้าฟ้าประชาธิปก จึงปรึกษาพี่ชายท่าน ซึ่งเป็นท้องของสมเด็จพระพันวัสสาฯ เจ้าฟ้ามหิดล พี่น้องสองคนก็ปรึกษากัน ถ้าหากว่ารัชกาลที่ 6 เป็นอะไรไปแล้ว ให้ถวายแผ่นดินกับทูลกระหม่อมบริพัตรฯ เพราะท่านรับราชการมาตลอด เป็นที่โปรดปรานกับรัชกาลที่ 5

ลูกรักของรัชกาลที่ 5 คือ ทูลกระหม่อมจักรพงษ์ฯ ซึ่งเรียกกันว่า “ทูลกระหม่อมเล็ก” ทูลกระหม่อมชายไม่ใช่คนโปรด แต่ท่านก็รักทีหลัง เพราะต่อมาท่านใกล้ชิดพ่อที่สุด เอาใจพ่อมากที่สุด เจ้าฟ้าองค์อื่น ๆ ไม่มีใครเอาใจพ่อขนาดนี้

เจ้าฟ้าประชาธิปก กับเจ้าฟ้ามหิดล ปรึกษากันว่าควรจะยกแผ่นดินถวายทูลกระหม่อมบริพัตร เพราะสมัยก่อนเป็นการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ เจ้านายตัดสินได้หมด เจ้าฟ้าสององค์นี้ ก็ไปทูลท่าน ทูลกระหม่อมบริพัตร ซึ่งบอกว่า ไม่ได้นะ มีพระราชวาจาภาษิตแล้ว ถือเป็นพระราชโองการแล้ว ถ้าท่านเสวยราชย์เป็นพระเจ้าแผ่นดิน จะเป็นการแย่งอำนาจมาจากน้อง น้องทั้งสองคนก็บอกว่าไม่ได้แย่ง ยินดีถวาย แต่ท่านก็ยืนยันว่าไม่ได้ เพราะไปขัดพระราชประสงค์ของพระราชบิดา ท่านจึงลงถวายบังคมน้องชายท่าน คือเจ้าฟ้าประชาธิปก ขอให้ครองราชย์เป็นพระเจ้าแผ่นดิน มีข้อแม้อย่างเดียว อย่าให้พ่อตามายุ่ง...