เขียนจีนให้เป็นไทย สิทธิเทพ เอกสิทธิพงษ์

การสร้างคนจีนให้ “เป็นอื่น” นี้ได้สร้างมรดกตกทอดซึ่งส่งผลสะท้อนอยู่ในสังคมไทยทุกวันนี้ ดังที่คำถามเรื่อง “ความเป็นไทย” ยังคงเป็นประเด็นกึกก้องสำหรับผู้คนที่มองตัวเองหรือถูกผู้อื่นมองว่าเป็น “จีน” แม้ต้นกำเนิดของการจำแนกประเภทนี้จะสามารถย้อนไปได้ยาวไกลถึงช่วงกำเนิดชาติไทย ทว่ากลับมีเพียงผู้คนจำนวนน้อยนิดที่เน้นพินิจพิจารณาว่าการจำแนกประเภทนี้ถูกเสริมสร้างและทำให้เป็นรูปร่างโดยกลุ่มคนที่มีบทบาทสำคัญต่อการสร้างความรู้ของไทยในช่วงศตวรรษที่ 20 ซึ่งก็คือ นักสังคมศาสตร์ในช่วงสงครามเย็น หนังสือเล่มนี้ เป็นผลผลิตจากการวิจัยที่ปราณีตและการไตร่ตรองอย่างรอบด้าน แสดงให้เห็นว่ากลุ่มนักวิชาการอเมริกันมีส่วนอย่างสำคัญในการตราตรึงและปรับแต่งแนวคิด “สารัตถะ” ที่ให้ภาพว่าใครคือคนจีน นอกจากนี้ บรรดานักวิชาการอเมริกันยังมีส่วนในการตราคำถามทางวิชาการที่ว่า ชุมชนจีนจะสามารถถูกผนวกรวมเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของชาติไทยได้อย่างไร

จากคำนำเสนอของ Matthew Phillips

ผู้เขียน Thailand in the Cold war

“คนจีน” วัตถุศึกษาสำคัญของสังคมศาสตร์อเมริกันในการทำความเข้าใจสังคมไทย เพื่อเปิดทางให้สหรัฐอเมริกาแผ่อิทธิพลและเตรียมป้องกันภัยคอมมิวนิสต์ที่กำลังคืบคลานสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในช่วงต้นสงครามเย็น

งานศึกษาของนักวิชาการอเมริกันที่เข้ามาศึกษาในไทยจำนวนมากได้กลายเป็นฐานคิดให้แก่วงการวิชาการไทยในเวลาต่อมา ทว่าการก่อตัวของ “ชาตินิยมวิชาการ” ได้สร้างรอยแยกระหว่างไทยกับสหรัฐอเมริกา เกิดการศึกษาสวนกลับคำอธิบายเดิมๆ ของอเมริกันภายใต้บรรยากาศชาตินิยม โดยเฉพาะการศึกษาคนจีน

ความเปลี่ยนแปลงหลายด้านทั้งการเมือง เศรษฐกิจ และความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับจีน มีส่วนในการเริ่มจัดวางตำแหน่ง “คนจีน” ใหม่ในประวัติศาสตร์และสังคมไทย “เจ๊ก” “คนไทยเชื้ิอสายจีน” ที่เป็นมิตรกับประเทศ ห่างไกลจากลัทธิคอมมิวนิสต์ได้ถือกำเนิดขึ้น และถมช่องว่างที่เคยแยกคนจีนออกจากความเป็นไทยของสังคมศาสตร์อเมริกัน และดูจะเป็นคำอธิบายที่แข็งแกร่งขึ้นยิ่งกว่างานศึกษาของอเมริกันในยุคสงครามเย็น