ความเป็นธรรมเชิงวรรณศิลป์ สุวรรณา สถาอานันท์

คำถามเชิงท้าทายจากบทความวิจัยทั้งสี่นี้ ช่วยทำให้เราเห็นความรุ่มรวยซับซ้อนของงานวรรณกรรม

ซึ่งช่วยนำพาผู้อ่าน/ผู้ชมสู่โลกอื่น ชีวิตอื่น ที่เราอาจจะไม่คุ้นเคย แต่สามารถจินตนาการความเป็นอื่นนั้น

อย่างเห็นอกเห็นใจ ระมัดระวังการตัดสิน/นิยามของตนเอง ร่วมรับรู้ความรู้สึกเจ็บปวด ความสำนึกผิด

และมีความอ่อนน้อมระวังไหว ต่อการ "ฟัง" ประสบการณ์อันขมขื่นจากผู้อื่น กิจกรรมเชิงจินตนาการเหล่านี้

ล้วนแต่ช่วยพัฒนาทักษะการเข้าใจผู้อื่น และการอยู่ร่วมกับผู้คนอันแตกต่างหลากหลาย ดูเหมือนว่าเงื่อนไข

เบื้องต้นประการหนึ่งของการพัฒนาทักษะการอยู่ร่วมกันคือ การอ่านวรรณกรรม ในฐานะบททดลอง

"จินตนาการทางศีลธรรม" นั่นเอง

สุวรรณา สถาอานันท์

   เป็นบทวรรณกรรมที่ได้ตั้งคำถามการรับรู้หรือความเข้าใจอันอาจจะเต็มไปด้วยข้อจำกัด มีอคติหือมีอุดมการณ์กดขี่ขุ่มเหงชีวิตทางสังคมของผู้คนในแง่มุมต่าง ๆ  เช่น “ภาพลักษณ์พ่อค้ายิวในบทละครยุคลิซาบีธัน”   เป็นการมองชะตากรรมของไชล็อกในบริบทสังคมวัฒนธรรมในประวัติศาสตร์ยุคนั้น “บ้าหรือดี จิตวิทยากับความเป็นธรรมในวรรณกรรมอังกฤษยุคศตวรรษที่ 20”  ชวนให้ผู้อ่านได้คิดในการกำหนดนิยามของผิดปกติทางจิตของผู้คนนั้น ที่แตกต่างคนรับไม่ได้ออกไปสู่อาณานิคมแห่งความบ้า  นี่เป็นเพียงตัวอย่างบางตอนของวรรณกรรมเท่านั้น ยังมีอีกหลายเรื่องที่ผู้อ่านควรติดตามในหนังสือเล่มนี้