วรรณกรรม ดำดิ่ง รวมบทวิจารณ์วรรณกรรมคัดสรร โดย จิรัฏฐ์ เฉลิมแสนยากร

  การอ่านแบบ 'ดำดิ่ง' คือการลงไปสำรวจความหมายที่ทับถมกันอยู่หลายชั้นของวรรณกรรมเริ่มจากบทวิจารณ์ที่อ่านวรรณกรรมโดยไร้แนวคิดที่ชัดเจนไปจนถึงการอ่านที่นำทฤษฎีมาปรับประยุกต์ใช้ในวรรณกรรมไทย

บทวิจารณ์ทั้ง 10 เรื่องจึงค่อยๆ เพิ่มระดับความลึกและดำดิ่งลงไปในตัวบทมากขึ้น ขณะเดียวกันยังชี้ชวนให้ผู้อ่านได้เห็นว่า 'วรรณกรรม' แต่ละเรื่องนั้นเชื่อมโยงกับ 'โลกภายนอก' อย่างไร

ในบทวิจารณ์เล่มนี้ยังคงอ่านวรรณกรรมรูปแบบเดิมวรรณกรรมแต่ละเรื่องมีตัวอักษรเต็มหน้ากระดาษและใช้ภาษาที่ไม่ประนีประนอมกับยุคสมัยบางเรื่องมีภาษาเฉพาะตัวที่อ่านยาก มีการทดลองใช้ภาษาและการเล่าเรื่องที่สลับซับซ้อน

อย่างไรก็ตาม ปฏิเสธไม่ได้ว่าวรรณกรรมแต่ละเล่มที่นำมาวิเคราะห์ เป็นตัวแทนในยุคสมัยหนึ่งได้อย่างดี

รวมบทวิจารณ์ทั้งหมดเกิดขึ้นท่ามกลางข้อกังขาในบัจจุบันว่า การอ่านวรรณกรรมมีความสำคัญอย่างไรและทำไมจะต้องอ่านวรรณกรรม

เล่ห์เพทุบายของ ที่อื่น
ศัตรูที่อยู่ใน ไผ่แดง
ความรักอันยอกย้อนและอาณานิคมที่ซ้อนทับใน เอแลน บาลอง และเรื่องสั้นอื่นๆ
เจ้าการะเกด กับการรื้อภาพลักษณ์ตายตัวใจบริบทอาณานิคม
เมื่อ 'คำนำ' ทำให้นักแปลออกมาจากที่ซ่อน: อ่านคำนำใหม่ในงานแปลของแดนอรัญ แสงทอง
จากกรุงเทพฯ ถึงมะนิลา: มีอะไรในการเดินทางไป ตระเวนมะนิลาของวิตต์ สุทธเสถียร
เรื่องเล่า/การเดินทาง/ผู้ชาย/ความเป็นชายในไพรัชนิยายไทย
"การปกครองคนไทยอย่างรู้ใจ" กับการต่อสู้ของ "ไอ้กุลี" ในรวมเรื่องสั้น เหมืองแร่
"ผุดเกิดมารำพัน": แว่วเสียงสนทนาในนวนิยาย ผุดเกิดมาลาร่ำ
มากกว่าอาการทางจิต และมิใช่เพียงความป่วยไข้ในนวนิยายเรื่อง อีกไม่นานเราจะสูญหาย