ห้องส่วนตัว A Room of One's Own by Virginia Woolf มาลินี แก้วเนตร แปล

ได้ทำความรู้จักกับเวอร์จิเนีย วูล์ฟ ในงานแสดงหนังสือที่นครอัมสเตอร์ดัมเมื่อครั้งไปเรียนเรื่องผู้หญิงในประเทศเนเธอร์แลนด์ตั้งแต่นั้นมาภาพถ่ายของเธอพร้อมข้อความ “ในฐานะที่เป็นผู้หญิงฉันไม่มีประเทศ ในฐานะที่เป็นผู้หญิงฉันไม่ต้องการประเทศ เพราะประเทศของฉันคือโลกทั้งใบ” ก็เดินทางร่วมไปด้วยกันในทุกที่

ห้องส่วนตัว ที่เธอพัฒนาจากสุนทรพจน์ที่แสดงในมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ เป็นงานเขียนชิ้นสำคัญที่ตอบคำถามอันมีมายาวนานถึงทุกวันนี้ว่า ทำไปเราจึงไม่ค่อยพบเห็นนักเขียนหญิง หรือแม้แต่คีตกรหญิงที่ยิ่งใหญ่ประสบความสำเร็จเช่นผู้ชาย คำตอบของเวอร์จิเนีย วูล์ฟ คือ ผู้หญิงขาดทั้งเครื่องมือและพื้นที่ส่วนตัวของตนเอง ในอันที่จะรังสรรค์งานเขียน ผลงานอันยิ่งใหญ่ เพราะความเป็นผู้หญิงทำให้เธอไม่สามารถได้รับการศึกษาได้ในระดับดียวกับชาย แม้แต่พ่อของเธอ เซอร์เลสลี สตีเฟน ผู้เป็นนักประวัติศาสตร์นักคิดที่มีชื่อเสียง ก็ยังไม่ยอมลงทุนในการศึกษาของเวอร์จิเนียและพี่สาว ขณะที่ส่งลูกชายเข้าเรียนในมหาวิทยาลัย แต่เวอร์จิเนียก็มีโอกาสที่ดีกว่าผู้หญิงคนอื่นๆ ในยุคของเธอ เพราะเติบโตในสิ่งแวดล้อมที่เอื้ออำนวยต่อการเรียนรู้จากหนังสือมากมายในห้องสมุดที่บ้านรายล้อมด้วยนักคิดนักเขียนที่เป็นเพื่อนของพ่อและแม่ เรื่องเล่าที่ร้อยเรียงความคิดไว้ใน ห้องส่วนตัว ข้อโต้แย้งต่างๆ สะท้อนให้เห็นว่าเวอร์จิเนียเป็นนักอ่านตัวยง และมีความคิดเห็นของตนเองที่เป็นระบบ วิพากษ์วิจารณ์ และล้ำยุคสมัย เวอร์นิเนียน่าจะเป็นนักเขียนหญิงคนแรกซึ่งกล่าวถึงความรักของหญิงต่อหญิงที่แสดงออกในงานเขียนได้อย่างงดงาม

ห้องส่วนตัว เป็นงานเขียนที่ท้าทายความคิดความเชื่อในยุคที่ผู้หญิงถูกตีกรอบไว้ในค่านิยมแบบวิกตอเรียน แต่ยังคงมีความทันสมัยในเนื้อหาจวบทุกวันนี้ที่ผู้หญิงทั่วโลกยังต้องต่อสู้เรียกร้องความเสมอภาค การไม่เลือกปฏิบัติเพราะเหตุแห่งเพศ และการรื้อถอนปรับเปลี่ยนค่านิยม ประเพณีวัฒนธรรมที่กดผู้หญิงไว้ให้เป็นรอง ลิดรอนศักยภาพความสามารถของผู้หญิง ไม่มีพื้นที่ส่วนตัวของตนเองทั้งในบ้านและในสังคม ห้องส่วนตัว จึงเป็นงานอมตะท้าทายความคิด ควรค่าแก่การอ่านและการแลกเปลี่ยนสนทนาเพื่อร่วมกันหาคำตอบว่าทำไมเครื่องมือ (ในการดำรงชีพ) และพื้นที่ในการพัฒนาศักยภาพของผู้หญิง จึงยังคงมีอย่างจำกัดแม้ในทุกวันนี้และยังมีผู้หญิงอีกจำนวนไม่น้อยที่มีสภาพเช่นทาส ถูกกดขี่ข่มเหงและแสวงหาประโยชน์

ไม่ง่ายนักที่จะถ่ายทอดงานชิ้นนี้เป็นภาษาไทย เพราะผู้แปลนอกจากจะต้องมีความสามารถทั้งภาษาอังกฤษและไทยแล้วยังต้องมีพื้นฐานความเข้าใจด้านวรรณกรรม ปรัชญาความคิดของนักเขียนนักคิดจำนวนมากมายที่เอ่ยถึงใน ห้องส่วนตัว จึงขอชื่นชม อาจารย์มาลินี แก้วเนตร ที่ได้ใช้ความอุตสาหะพากเพียร บรรจงแปล ห้องส่วนตัว มาเป็นภาษาไทยที่ชัดเจนเพื่อเผยแพร่ความคิดของเวอร์จิเนีย วูล์ฟ นักเขียนหญิงที่มากความสามารถ และน่าเศร้าที่เธอต้องจากไปก่อนวัยอันควร เพื่อให้เราโดยเฉพาะอย่างยิ่งในแวดวงนักสตรีศึกษาและคำทำงานเพื่อความเสมอภาค ได้ร่วมกันขับคิดหาคำตอบว่าทำไมผู้หญิงที่เป็นแรงบันดาลใจของกวีและนักเขียนคนแล้วคนเล่า จึงไม่ได้ฉายแสงในประวัติศาสตร์ และยังคงย่ำเท้าอยู่ที่เดิมไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานสักเพียงใด

-- ศิริพร สโครบาเนค