ตลาดในชีวิต ชีวิตในตลาด สมรักษ์ ชัยสิงห์กานานนท์ บรรณาธิการ

ตลาดมีความสำคัญอย่างไรในวิถีชีวิตของคน ผู้คนกลุ่มใดบ้างที่เข้าไปทำกิจกรรมในตลาด ชีวิตของคนในตลาดมีการดิ้นรนต่อสู้ ต่อรอง และแสวงหาทางเลือกอย่างไร
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) ได้ริเริ่มโครงการวิจัยเรื่อง “ตลาดกับวิถีชีวิต” ขึ้นในปี 2547

ด้วยเล็งเห็นว่า นอกจาก “ตลาด” จะเป็นพื้นที่แห่งกิจกรรมซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้าของผู้คนจำนวนมากแล้ว ยังเป็นพื้นที่ที่มีการปะทะสังสรรค์ของผู้คนในรูปแบบต่าง ๆ ที่น่าสนใจ

การศึกษาเรื่องตลาดจึงมิใช่เพียงการศึกษาราคาสินค้าและประเภทของสินค้าที่นำมาขายเท่านั้น แต่การศึกษาตลาดในเชิงวัฒนธรรมยังสามารถทำให้เห็นภาพและเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างคน ความคิด ความเชื่อ และวิถีชีวิตประจำวันของคนที่เกี่ยวพันกับตลาดด้วย

ตลาดมีความสำคัญอย่างไรในวิถีชีวิตของคน ผู้คนกลุ่มใดบ้างที่เข้าไปทำกิจกรรมในตลาด ชีวิตของคนในตลาดมีการดิ้นรนต่อสู้ ต่อรอง และแสวงหาทางเลือกอย่างไร การเปลี่ยนแปลงของสังคมมีผลอย่างไรในวิถีตลาด เหล่านี้ล้วนเป็นคำถามสำคัญในการวิจัยครั้งนี้ การดำเนินโครงการในระยะแรก มีการจัดประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อให้ผู้วิจัยและผู้สนใจได้อ่านเอกสารและงานศึกษาเกี่ยวกับตลาดร่วมกัน แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน และกำหนดประเด็นการวิจัยเฉพาะตัว

ก่อนที่นักวิจัยแต่ละคนจะไปดำเนินการศึกษาวิจัยในประเด็นและพื้นที่ที่กำหนดเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 6 เดือน บทความ 4 บทในหนังสือเล่มนี้
คือบทความของ กิตติพร ใจบุญ อธิตา สุนทโรทก ฆัสรา ขมะวรรณ มุกจินดา และดำรงพล อินทร์จันทร์ เป็นบทความที่เรียบเรียงปรับปรุงมาจากรายงานวิจัยในโครงการนี้ ส่วนบทความของศิรินทร์ ใจเที่ยง เป็นการเขียนที่ปรับปรุงเพิ่มเติมน้ำหนักในประเด็นที่น่าสนใจจากรายงานวิจัย โครงการวิจัยนี้ได้รับความร่วมมืออย่างดียิ่งจากนักวิชาการหลายท่าน ได้แก่ รองศาสตราจารย์ ดร.สุดสวาท ดิศโรจน์ ซึ่งได้ให้ข้อคิดเห็นและคำแนะนำในการกำหนดประเด็นศึกษาวิจัย ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ฉวีวรรณ ประจวบเหมาะ ดร.รัตนา บุญมัธยะ และผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.จามะรี เชียงทอง ซึ่งได้อ่านรายงานวิจัย พร้อมทั้งให้ข้อคิดเห็นที่เป็นประโยชน์แก่นักวิจัยในโครงการ นอกจากนี้ ผู้ช่วยศาสตราจารย์สุวรรณา เกรียงไกรเพ็ชร์ ได้ช่วยตรวจทานภาษาของบทความต้นฉบับ และให้ข้อคิดเห็นที่มีประโยชน์หลายประการ

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) ขอขอบคุณนักวิจัยในโครงการ นักวิชาการ และผู้ที่เกี่ยวข้องในโครงการนี้ทุกท่านที่ได้ร่วมกันถ่ายทอดชีวิต ความรู้สึกนึกคิด และความปรารถนาของนานาชีวิตที่ปรากฏร่างในพื้นที่ตลาด และโยงใยกันไว้ด้วยระบบตลาดที่ทรงอิทธิพลล้ำลึก เพื่อให้ผู้อ่านได้ร่วมรับรู้และตระหนักถึง “ตลาดในชีวิต ชีวิตในตลาด”
ดังที่ปรากฏอยู่ในหนังสือเล่มนี้
1. บทนำ โดย สมรักษ์ ชัยสิงห์กานานนท์
2. ตลาดกับวิถีชีวิต: บทสำรวจเบื้องต้นเกี่ยวกับการศึกษาเรื่องตลาดในสังคมไทย โดย กิตติพร ใจบุญ
3. ตลาดนัดมหาวิทยามหิดล: การเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ โดย อธิตา สุนทโรทก
4. รหัสทางวัฒนธรรมของการจับจ่าย: เล่าเรื่องการค้าขาย ชีวิตผู้หญิง และสังคมในตลาดสดแบ็คควา-ฮานอย โดย ฆัสรา ขมะวรรณ มุกจินดาวิจิตร
5. ตลาดชายขอบของมอญพลัดถิ่น โดย ดำรงพล อินทร์จันทร์
6. ชีวิตของสินค้ามือสองประเภทแฟชั่น เครื่องแต่งกายในตลาดนัดชั่วคราว: แง่มุมบางประการ โดย ศิรินทร์ ใจเที่ยง